Türk bestekar Ferit Tüzün, erken yaşta yaşama veda etti. Bu kısa ömründe Türk müziğine çok şey kattı ve kıymetli eserler bıraktı. Ne var ki ülkemizde hayatını yitiren Türk bestekarların yayın haklarında sorun var.

Yeni kuşaklar yalnızca bu yüzden değerli bestekarların yapıtlarını dinleyemiyor ya da inceleyemiyor. Lakin dün öğrendiğime nazaran Ferit Tüzün’ün eser haklarını, ailesi, kendi istekleriyle, orkestra şefi, CRR Konser Salonu Genel Sanat Direktörü Murat Cem Orhan’a devretti.

Husus şöyle gelişiyor: Orhan’ın Tüzün yapıtlarını CRR Senfoni Orkestrası ile seslendirmek için teşebbüsü sonrası, hakların sahibi olan Ferit Tüzün ailesi; eser haklarını devretmek istediklerini fakat bir kurumda iyi korunamayacağı ve çalışmalarını takdir ettikleri Murat Cem Orhan’ın bu hususta emanete sadık olacağı fikriyle hakları ona devretmek istediklerini söylüyor. Orhan da “Bu bir şereftir” diyerek kabul ediyor. Bu gelişmenin detaylarını ve Tüzün’ün müziğini Murat Cem Orhan ile konuştuk.

AİLE TEKLİF ETTİ

Ferit Tüzün’ün yapıtlarıyla ilgili süreç nasıl gelişti?

Ferit Tüzün’ün varislerine, dilek ederlerse CRR’de yapıtları haklarıyla seslendirmek isteyebileceğimizi bildirdim. Hiç beklemediğim, farklı bir reaksiyonla karşılaştım. Çok bedel verdikleri Ferit Tüzün’ün yapıtlarına gözleri üzere bakan ve yanlışsız ellerde seslendirilmesini dilek eden aile; yapıtların haklarını devretmek istediklerini lakin “bir kuruma devretmek istemediklerini ve iyi korunamayacağını hissettiklerini” belirtti, hürmetle karşıladım. Sonrada, Ferit Tüzün’e “manevi ustam” olarak yaklaştığımı anladıklarından, şahsıma güvendiklerini ve takdir ettiklerini, şayet kabul edersem bana devretmek istediklerini, en iyi formda manevi anısına sahip çıkacağımdan emin olduklarını söylediler. Bu sorumluluğu kabul edip etmeyeceğimi sordular. Ben de “benim için gururdur, görevdir” diyerek kabul ettim. Saygun başta olmak üzere birçok bestecimizin yapıtları üzerinde sorumluluğumuz, misyonumuz olduğunu düşünüyordum. Hakların zamanı kadar büyük bir “manevi ödül” ve “manevi sorumluluğu” doğrusu beklemiyordum. Artık aile, bir baba ve evlat sorumluluğumla birlikte mesleksel olarak manalı bir sorumluluğum da var. Artık gayemde Ferit Tüzün’ü ve Tüzün’ün tüm yapıtlarını evvel kendi dinleyicimize, sonra dünyaya tanıtmak var. Onun müziğinde Anadolu, Atatürk, kültürümüz başrolde! Bunun farkında olarak muazzam yapıtlarını, adeta Tüzün ailesinin bir ferdi üzere sahiplenerek; “Esintiler”, “Çeşmebaşı”, “Türk Kapriçyosu” ve “Nasreddin Hoca-Humoresque” başta olmak üzere bıraktığı noktadan sanatını yaymak için canla-başla çalışacağım. Tüzün ailesine sizin aracılığınızla bir sefer daha teşekkür ediyorum. Bu kıymetli emanetle beni yaşarken onore ettikleri; bu sorumlulukla bir ödül üzere taltif ettikleri için…

GENÇ YAŞTA VEDA ETTİ

Ferit Tüzün’ün müzik ömrünün ehemmiyeti nedir?

“Ferit Tüzün en kıymetli orkestra şefi ve bestecilerimizdendi, genç yaşta vefat etmeyip yaşasa tüm dünyada klasik müzik etraflarının tanıdığı ve hayran olduğu bir isim olacak biçimde yapıtları olabilirdi. Çok parlak bir mesleği vardı. Münih’teki çalışmaları unutulmaz… İkinci jenerasyon, çağdaş Türk müziği bestekarları ortasında en renkli orkestrasyon tekniğine sahip sanatkarlardan biriydi ve müziğinde yakaladığı tınılarla bir orkestra şefi olarak da beni her daim derinden etkilemiş bir bestekardır.

Bale için yaptığı yapıtları de var?

Cumhuriyet devrinin özgün bale yapıtlarından “Çeşmebaşı” isimli unutulmaz yapıtı yazmıştı. 1954 yılında devlet bursunu kazanarak Münih Devlet Müzik Yüksek Okulu’nda orkestra şefliği tahsilini yapmaya başlamış, Fritz Lehmann ve Adolf Mennerich’in öğrencisi olmuş. Besteleri Carl Orff ve Amadeus Hartmann tarafından desteklenmiş. “Türk Kapriçiyosu” isimli orkestra yapıtı 1957 yılında Münih Filarmoni Orkestrası tarafından seslendirilmiş, yapıtın başarısı üzerine bu orkestradan yeni eser siparişi almış ve “Nasreddin Hoca – Humoresque” isimli orkestra yapıtını bestelemiş. Bunlar o dönem için muazzam başarı! Yapıtlarına yansıyan Anadolu halk danslarından ve ustalıkla işlediği Türk ezgilerindeki o motiflerden yararlanması; inanın farklı bir maharetle dokunmuş, çok kendine özgün! Hafızalara işlenen motif ve temaların bestekarı…

USTAM…

Ülkemizde çok bedelli isimler yetişmiş, hala de yetişiyor ancak gerekli kıymeti göremiyor mu?

Ne yazık ki o denli. Bir de sonsuzluğa göç etmiş olan Türk bestekarlarının yayın haklarından yahut basımıyla ilgili problemlerden dolayı yapıtları seslendirilemiyor. Hayranı olduğum, tanımadan kendime (diğer kıymetli üstatlarımla birlikte) “usta” bellediğim Ferit Tüzün’ün orkestra yapıtlarını yönetmek, notasına ulaşamadıklarımı bulmak için bir arayışa girdim. Bu yola çıktıktan sonra, genel sanat direktörü olduğum CRR Konser Salonu’nda Cemal Reşit Rey’e verilen değeri, sanatsal mirasının emanetçisi olarak farklı bir bilince ulaştım. Yalnız yapıtlara ulaşmak değil, korumak, nota yazım programlarıyla yurtiçinde yurtdışında seslendirilmesine yönelik tertemiz partisyonlar yazdırmak, pek bilinmeyen yapıtlarına ulaşmak, emeği ve yapıtlarıyla unutulmaz olan müzik alanındaki bu büyük isimlerin adeta müzikal mirasını sahiplenmek istikametindeki hassaslığım arttı. Umarım Ferit Tüzün’ün mirasına da layık olur, müziğiyle yaşatmaya devam ederiz

Cumhuriyet