Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) İdare Konseyi Lideri Firuz Bağlıkaya, Rus turiste bağımlı olan bölgelerin bu yıl çok eza yaşayacağını, birtakım otellerin kapalı kalabileceğini vurgulayarak “Bu yıl kayıp bir yıl olarak nefes alalım diyebilir, ‘yeter ki batmayalım’, başında da geçirebilir. Bilemiyoruz gerçekten” dedi.

Çeşit operatörlerine dayanak verilmesi gerektiğine dikkat çeken Bağlıkaya, “Küçük ve orta uzunluk operatörlerin durumu nitekim güç. Kapanan da olur, iflas eden de satılan da” dedi. Şu anda yurtdışında yapılacak reklamın, tanıtımın kesime bir yararı olmayacağını, iç turizmin desteklenmesi gerektiğini anlatan Firuz Bağlıkaya ile turizm kesimindeki son gelişmeleri konuştuk.

– 2022’ye umutlu başlamıştınız, Rusya – Ukrayna savaşı nasıl etkiledi?

2022’ye 40 milyar dolar turizm geliri maksadıyla başlamıştık. O denli de gidiyordu. Rusya-Ukrayna savaşının başlaması büyük talihsizlik oldu. Pandemi başladığı devirde de bir şey bilmiyorduk; kimse varsayım yapamıyordu turist oradan mı gelir buradan mı gelir diye. Herkes turist toto oynuyordu. Artık de tüm pazarlar için birebir ortamı yaşıyoruz. Rusya’dan turist gelir mi, uçaklar uçarsa, ambargo biterse, Airbus ve Boeing tekrar yedek kesim verirse… sahiden bir şey bilmiyoruz. Rusya ve Ukrayna’dan bu yıl 7.5-8 milyon turist bekliyorduk. Ukrayna aslında durdu.

ÇARŞI KARIŞIK

– Yani Rusya ve Ukrayna’dan umut yok?

Kimse oturup da Ukrayna’dan 1-2 milyon turist gelecek diye beklemesin. Şöyle bir risk de var. Rusya’dan Türkiye’ye turist geldiğini varsayalım. Bu sefer Avrupa’dan da ambargo olabilir. Avrupa ülkeleri vatandaşlarına Türkiye’ye tatile gitmeyin diyebilirler. İşin açıkçası çarşı karışık. Rekorla girdiğimiz yıla bu türlü gitmeyeceği anlaşıldı Son dakika rezervasyonları ve son dakika stratejileriyle turist alınmaya çalışılacak. Şu ülkeden turist çok gelir, buradan gelir yok o denli bir şey.

– 8 milyon Rus ve Ukraynalı turist sayısı sıfırlanacak yani?

Problemimiz yalnızca Rusya ile Ukrayna ile değil. 40 milyon turist bekliyorduk, çıkalım Rusya’yı Ukrayna’yı 33 milyon turist gelecek beklentisi de yanlış. Bu yumurta sepeti üzere. Sepette kaç yumurta kırılacak, kaçı ziyan görecek bilmiyoruz. Onun için öngörü yapmak nedenle çok erken.

– Olumlu senaryo olmazsa, B-C planınız nedir?

Ne olursa olsun Türkiye muhakkak sayıda turist alacak. Ortadoğu ülkelerinden, Azerbaycan, Kazakistan’dan gelecektir. İsrail bölgesi biraz hareketlendi. Lakin beklentimizi karşılayacak turist sayısı olmayacak. Yurtdışında rakiplerimize yapıldı üzere dayanaklar olursa, ufak tefek dokunuşlarla hem iç turizm canlanabilir, hem de sıkıntı günlerde kesimi ayakta fiyat. Rakiplerimizin birçoğunda problem yok. Biz savaştan ötürü bir sürü düşünce yaşayacağız.

İç turizmi ayakta tutmak gerekiyor. Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın (TGA) mutlaka iç turizmi destekleyici faaliyetler, reklamlar yapması gerekiyor.

AMAÇLAR TUTMAYACAK

– İç turizmin hissesi nedir şu anda?

8-9 milyon kişinin seyahat ettiği söyleniyor; çok düşük. TÜİK seyahat sayılarını verirken aile ziyaretlerini de veriyor. Mesela anneniz hasta beş kez Mardin’e gittin; beş seyahat yazıyor. Otel konaklaması olmayana turist denmez.

– Bu yıl en makûs senaryoda gelen turist sayısı ve gelir ne olur?

2021’in sonu 2022’nin başında hedeflediklerimizin olmayacağı aşikâr oldu. Mart ayı erken rezervasyon ayı. Bu ay iki fuar vardı ikisi de iptal oldu. Her şey günlük gelişiyor, o yüzden de kimse önünü göremiyor.

– Kesimin bugüne kadarki ziyanı ne kadar?

Nisan-mayıs üzere belirli olur. Hakikaten önümüzü göremiyoruz. Beşerler can kaygısında. Ortalık karışık.

– Erken rezervasyon bu yıl uzar mı?

Normalinde kasım ayında başlar martta biter. Fakat bu yıl savaş münasebetiyle olamadı. Bundan sonra oteller boş epeyce indirim yapacak o da erken rezervasyon olacak. Erken rezervasyon mühleti kısaldı.

TGA ÖLÇÜSÜZCE PARA TOPLUYOR

– TGA’nın acentalara yok mu takviyesi?

Tüm turizmcilerden para toplayıp yalnızca yurtdışında reklam yapmak gerçek bir iş değil. 12-14 bin civarı acente var bunların yarısı iç turizmle uğraşıyor, iç turistten diğer kimseye hizmet vermeyen otelciden de para alıyorsunuz. Fakat onun parasıyla gidip Almanya’da reklam yapıyorsunuz. Dalın TGA ile ilgili düşüncesi var.

– Öbür nasıl zahmetler var?

Bu kadar kriz yaşıyoruz, TGA vergisi hâlâ alınıyor. Boş beyanname veriyorsunuz ona da para ödüyorsunuz. Kırşehir’deki otelden tutun Yozgat’taki hamama kadar herkes para veriyor. Side’deki bir üyemiz 2021’de 140 bin Avro vergi verdim, diyor. Ciroya oranla veriliyor bu vergi. Ölçüsüzce para toplanıyor piyasadan, nereye harcandığı ile ilgili hesap bile verilmiyor. TGA’da seyahat acentaları bir şahısla temsil ediliyor. Geriye kalanların hepsi otelci ve kendi oteli dışında hiçbir yeri pazarlamaz. Çok sorunlu bir süreç yaşıyoruz ve bunların büyük kısmı Turizm Bakanı’nın halinden kaynaklanıyor, bir türlü dalla kucaklaşamadı.

– Şu anda borçlu olmayan turizmci var mı?

Zannetmiyorum. Turizm kesimi bu kadar kriz geçirmiş hâlâ ayakta. Devletin de aldığı tedbirler var. Kredi ötelemeleri yaptı. KGF kredileri ile periyot devir desteklendi, öbür türlü kesim ayakta da kalamazdı.

– Şu anda ne çeşit takviyeler bekliyorsunuz?

Şu anda yurtdışında yapılacak reklamın tanıtımın bize hiçbir yararı yok. İç turizmi desteklemek gerekiyor. KKTC’nin parlatılması lazım. Şu anda yapılacak şey sistemi ayakta tutmak.

KAPANAN DA İFLAS EDEN DE OLUR

– Genel olarak kesim ne çeşit külfetler yaşıyor.

Bölümün her vakit nakit girdiye gereksinimi var. Kullandırılan kredilerin katiyetle ötelenmesi lazım ve yeni birtakım maddi dayanaklar gerekiyor. Bilhassa yatırımcı tarafında çok önemli külfetler olabilir, tıp operatörleri için de adil bir kredilendirme yapılması çok değerli. En büyüklere dayanak vermek yanlış bir strateji. Geçen yıllarda KGF takviyeleri pazarın en büyük iki üç adedine verildi. Halbuki Türkiye’ye gelen 35-40 milyon turistin anca 10 milyonunu bu birkaç büyük getiriyordur. Bundan sonra adil davranmaları gerekiyor.

– Tıp operatörlerinden kapanan olur mu?

Büyüklerden kapanan olmaz zira onlara dayanak veriyorlar. Lakin küçük ve orta uzunluk operatörlerin durumu sahiden sıkıntı. Kapanan da olur, iflas eden de olur satılan da olur ki satılanlar var.

– Tur-oda fiyatları da çok yüksek, yurttaş eriyen geliriyle nasıl tatil yapacak?

Erken rezervasyon yapılmazsa aslında bu ülkeye birçok ülkenin turisti de gelemez. Geçen yıl kasım ayında erken rezervasyon kampanyası yaptık. O devir alanlar çok uygun fiyata tatil yapacak.

OTELLER FİYAT DÜŞÜREBİLİR

– Yalnızca Rus turistle iş yapan bölgeler var. Oralardaki oteller bu yıl kapalı kalabilir mi?

Üç oteli varsa tahminen birini açar. İç turizmde fiyatlar bu yıl bu düzeyde durmaz. Arz talep istikrarına nazaran boş kalırsa oteller tahminen fiyat düşürürler. Rus turiste bağımlı olan Kemer bölgesi çok badire yaşayacak.

– Rezervasyon iptalleri ne durumda?

İptal edenler var. Yeni rezervasyonlar da çabucak hemen durdu. Rezervasyon yapanların kaçı gelir bilmiyoruz. Derdim şu: kâfi ki biz sistemi ayakta tutalım. Bu savaş gelecek yıla kadar da sürebilir.

– Enflasyon yükseliyor, siz bundan nasıl etkileniyorsunuz?

Bizim eserimiz stoklanabilir bir eser değil. Otelde boş geçen gecenin geriye dönüşü yok. Otelin 150-200 odası boşsa geceliği de 1000 liraya satıyorsa o gece boş geçmesin diye 500 liraya da verebilir. Otelin tamamını Rus turiste satmışsa artık onlar gelmezse ne yapacak, iç piyasaya yönelecek o vakit da fiyatlarını revize etmek durumunda kalacak. Bu yıl kayıp bir yıl olarak turizmci, nefes alalım diyebilir, ‘yeter ki batmayalım’ başında da geçirebilir. Bilemiyoruz hakikaten.

Cumhuriyet