Getty ImagesNijerya’nın ithal ettiği araçların yaklaşık dörtte biri 20 yaşın üzerinde.

Birleşmiş Milletler’in hazırladığı bir rapora nazaran, varlıklı ülkelerdeki çevreyi çok fazla kirleten milyonlarca araç, kalkınmakta olan ülkelere satılıyor.

Rapora nazaran 2015-2018 ortasında 14 milyon eski, düşük kaliteli araç Avrupa, Japonya ve Çin’den ihraç edildi.

Bu araçların beşte dördü fakir ülkelere gönderilirken, yarısından fazlası Afrika’ya satıldı.

Uzmanlar, araçların yüzde 80’inin ihraç eden ülkelerdeki taban güvenlik ve etraf standartlarını karşılamadığını söylüyor.

Bu araçların birçoğunun da satıştan evvel kıymetli kesimlerinin söküldüğü belirtiliyor.

BM Etraf Programı (UNEP) tarafından hazırlanan raporda, bu araçların satışının önlenmesi için hem ihracatçıların hem de ithalatçıların daha sıkı kurallara tabi tutulması gerektiği vurgulanıyor.

Dünya genelinde araç sahipliğinde patlama yaşandı ve 1,4 milyar aracın yollarda olduğu iddia ediliyor. Bu sayının 2040’ta iki milyara ulaşması bekleniyor.

Getty Images

Bu büyümenin büyük kısmı, Asya, Afrika ve Latin Amerika’daki gelişmekte olan ülkelerde görülüyor.

Araşırmacılar üç yıl süren tahlillerinde, inceledikleri 146 ülkenin çoğundaki araç ithal etme kurallarının “zayıf” ya da “çok zayıf” olduğunu tespit etti.

Hollanda Etraf ve Ulaşım Kurumu’nun yaptığı bir öbür araştırmada da, Hollanda limanlarından Afrika’ya gönderilen birçok aracın eski olduğu ve kıtadaki hava kirliliğini kötüleştirdiği vurgulandı.

Raporun müelliflerinden UNEP’ten Rob de Jong, ihraç edilen 14 milyon aracın yüzde 80’inin yola çıkacak durumda olmadığını ve Euro 4 ismi verilen emisyon standartlarına uymadığını söylüyor.

Euro 4 standardı Avrupa’da Ocak 2005’te yürürlüğe girmişti.

De Jong “Bu da bu araçların minumum standartlara uymaması nedeniyle yüzde 90 daha fazla emisyon üretmesi manasına geliyor” diyor.

Getty ImagesKullanılmış Çin malı arabalar, Afrika’ya ihraç edilmeyi bekliyor.

Raporun müelliflerine nazaran bu araçlar “hem tehlikeli hem de kirli.”

Uzmanlar, bu ithal araçların çok sayıda fakir Afrika ve Asya ülkesindeki kazaların artmasından sorumlu olduğunu söylüyor. Bu araçlar ayrıyeten, birçok kentteki hava kirliliğinin esas kaynağı olan küçük partiküller ve nitrojen oksit salıyor.

UNEP’ten Jane Akumu “2017’de Uganda’ya ithal edilen dizel araçların ortalama yaşı 20’nin üzerindeydi. Birebir durum Zimbabve için de geçerli. Aslında 30 dolayındaki Afrika ülkesinde ithal araçta hiçbir yaş sınırlaması yok. Yani rastgele bir yaştaki, rastgele bir araç ithal edilebiliyor” diyor.

Araçlar, yol güvenliği ve etraf standartlarını karşılamamalarının yanı sıra, birçok araçta bulunan kıymetli gereçler alınıyor.

Rob de Jong “Katalitik konvertörleri söküyorlar, zira içindeki platin 500 dolar ediyor. Sonra da bir modül çelik boruyu tekrar kaynak yapıyorlar” diyor.

Raporda bahsedilen araçların yüzde 54’ünden fazlası Avrupa’dan geliyor. Birçoğu da Hollanda limanlarından yollanıyor.

Hollanda makamları bu ticaretten dertli ve Avrupa genelinde düzenleme istiyorlar.

Getty ImagesFas, beş yaşından büyük araçların ithalini yasakladı.

Hollanda Etraf Bakanı Stientje van Veldhoven, Hollanda’nın bu meseleyle tek başına başa çıkamayacağını söylüyor.

“Bu nedenle koordine bir Avrupa yaklaşımı ve Avrupa ile Afrika hükümetleri ortasında yakın işbirliği gerek.” diyor.

Bu araçların yarattığı risklerin fark edilmesi, kimi ülkelerin kurallarını sıkılaştırmasını beraberinde getirdi.

Fas beş yaşından büyük araçların ithal edilmesine müsaade vermiyor. Kenya da ithal araçlara 8 yaş limiti koydu.

Bölgesel seviyede ise, 15 üyeli Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) Ocak 2021’den itibaren yürürlüğe girecek pak yakıt ve araç standartlarını yürürlüge sokacak.

Lakin sorunun sahiden tahlili için, tedarik zincirinin her iki tarafında harekete geçilmesi gerek.

Rob de Jon “Bir yandan bu gelişmiş ülkelerin, kendi yollarına layık görmedikleri araçları ihraç etmesi etik değil. Öbür yandan da ithalatçı ülkeler minumum standartları yürürlüğe sokmak için neden bu kadar çok bekliyor. Yani bence sorumluluk yalnızca ihracatçı ülkelerin değil, ortak bir sorumluluk” diyor.

Cumhuriyet